In een eerdere blogpost heb ik het gehad over het inzicht “Vat niets persoonlijk op”, uit het boekje “De Vier Inzichten” van Don Miguel Ruiz. Deze keer deel ik een ander waardevol inzicht uit dit boekje en deze luidt: “Doe geen aannames”.
Wat is een aanname?
Een aanname maken betekent dat je iets veronderstelt of denkt te weten over een situatie of iemand. Je gaat ervan uit dat datgene wat je aanneemt ook waar is, zonder dit te onderzoeken. Jouw aanname baseer je op je eigen wereldbeeld, je verleden, jouw gevoelens of overtuigingen.
Voorbeelden van aannames:
- Je ziet iemand gefronst naar je kijken en denkt dat diegene geïrriteerd met je is.
- Iemand zegt “Ik ben druk” en jij neemt aan dat die persoon geen tijd voor je heeft.
- Je verwacht dat je partner intuïtief aanvoelt wat je nodig hebt, maar wanneer dit niet gebeurt, denk je dat ze niet om je geven.
- Er is file op de snelweg en je denkt: “er zal wel weer een ongeluk geweest zijn omdat iemand te hard heeft gereden.”
- Dat gebouw is ingestort omdat ze de bouwregels vast hebben overtreden.
- Een collega reageert kortaf, wat door jou opgevat wordt als afwijzing.
- De buurvrouw komt nauwelijks meer buiten, ze zal wel depressief zijn.
Aannames ontstaan vanuit de illusie dat we denken alles te kunnen weten of dat we denken te kunnen weten wat er in anderen omgaat. We geloven dat het elders en bij anderen precies gaat zoals bij onszelf, waardoor we denken dat onze gedachten hierover kloppen. Spoiler: dat is dus niet zo!
Waarom aannames problematisch zijn
Het lastige is dat we als mens helemaal niet kunnen weten wat er bij een ander van binnen omgaat, laat staan dat we over alle relevante informatie beschikken over een situatie om daar een gebalanceerd en objectief oordeel over te kunnen geven. En toch geloven we dit wel te kunnen!
Don Ruiz legt uit dat dit een zelfgemaakte val is. Bij het geloven in je eigen interpretatie reageer je niet op de werkelijkheid, maar op een verzonnen scenario in je hoofd.
Je zult het vast wel zelf al eens meegemaakt hebben bij jezelf of iemand anders. Soms is dit heel onschuldig en kunnen jullie er beiden over lachen, maar vaker dan niet kan dit leiden tot misverstanden die leiden tot vervelende situaties of conflicten.
Er zijn wel mensen die heel gevoelig zijn of een hoog ontwikkelde intuïtie hebben, maar ook voor hen is de kans op een verkeerde inschatting vele malen hoger dan dat ze denken. Ook hierbij is voorzichtigheid geboden.
ASS-U-ME
Een ezelsbruggetje om dit inzicht goed te onthouden is het Engelse woord “assume”, wat in het Nederlands betekent “aannemen”:
When you assume, you make an Ass out of U and Me!
Binnen NLP is een aanname maken iets waar scherp op gelet wordt, want hierin gaat het meeste fout bij interacties tussen mensen. En dus deel ik dit ezelsbruggetje altijd bij trainingen om op een grappige wijze samen te vatten waarom aannames maken problematisch is.
Leren om geen aannames te maken
Bij het zelf invullen van situaties speelt één ding bijna altijd een belangrijke rol: aannames komen voort uit een gebrek aan heldere communicatie. De oplossing ligt daarom in duidelijk communiceren en vooral ophelderende vragen stellen. En daar zit dan ook gelijk de angel, want dit is niet makkelijk.
Geen vragen stellen
Ook al zijn we allemaal anders, je kunt ons als mens toch vaak opdelen in groepen met gemeenschappelijke kenmerken. Zo kun je twee groepen identificeren die beiden een eigen reden hebben om onvoldoende ophelderende vragen te stellen, met als gevolg het maken van aannames, met alle mogelijke gevolgen van dien.
- Groep 1: Conflictvermijders
Zo heb je bijvoorbeeld mensen die liever conflicten vermijden. Deze groep neigt naar het maken van aannames omdat ze dan geen vragen hoeven te stellen aan de ander, aangezien ze bang zijn om dan in conflict te raken. Paradoxaal genoeg, leidt dit vaak alsnog tot conflict, omdat de interpretaties die gemaakt worden zelden kloppen.
- Groep 2: Gelijkhebbers
Dan heb je een tweede groep, en een kenmerk van deze groep is de neiging om veel sterker in het eigen gelijk te geloven, waardoor ze de noodzaak van het stellen van vragen niet inzien. Hun angst ligt meer in het domein van door de mand te vallen en hun afkeer van ongelijk te hebben.
Wat je in dit geval ziet, is dat door onjuiste conclusies te trekken, deze groep mensen uiteindelijk schoorvoetend toch zullen moeten toegeven dat ze fout zaten. En dat doet pijn! En doen ze dat niet, dan ontstaan hele vervelende situaties waar maar moeilijk een goede oplossing voor te vinden is.
In welke van deze twee groepen herken jij jezelf het meest?
De oplossing: stel vragen!
Het is duidelijk, het maken van aannames leidt tot misinterpretaties, met alle gevolgen van dien.
De beste manier om aannames te vermijden is simpel: stel ophelderende vragen.
Door dit te doen, hoef je niet te gissen en vervang je jouw veronderstellingen door feitelijke informatie, wat misverstanden en emotionele pijn voorkomt.
Vraag bijvoorbeeld:
- “Wat bedoel je precies?”
- “Kun je uitleggen hoe je dit ziet?”
- “Ik merk dat ik iets invul, klopt dat?”
- “Kan ik even checken wat je bedoelt?”
- “Volgens mij begrijp ik je niet helemaal, zou je me het opnieuw kunnen uitleggen?”
- “Wat is er precies gebeurd?”
Weet wel, hoe veel vragen je ook stelt, neem niet aan dat je daardoor alles komt te weten. Blijf voorzichtig met het te snel trekken van conclusies en blijf open en nieuwsgierig naar wat je nog meer kunt leren.
En stel ook aan jezelf vragen:
- Weet ik dit zeker?
- Weet ik dit 100% absoluut zeker?
- Hoe weet ik dat?
- Of vul ik het in?
Ben je bang om in conflict te raken, onthoud het vorige inzicht: “neem niks persoonlijk”. Hoe die ander ook reageert, het gaat niet over jou, het gaat over wat er in hen afspeelt.
Ben je juist bang om door de mand te vallen… door vragen te stellen voorkom je dit juist, want als je wel met de juiste feiten aan de slag gaat, dan zul je nooit hoeven toe te geven dat je fout zat.
Oefening baart kunst
Ik herhaal dit vaak, maar ook hier is het weer een kwestie van oefenen!
Doe het in kleine stapjes. Je hoeft niet gelijk een heel interview te doen om de onderste steen boven te krijgen.
Stel bij een volgende keer als je bij jezelf merkt dat je aan het invullen bent heel rustig en kalm een van de ophelderende vragen die ik als suggestie heb opgeschreven. Je hoeft er verder niks mee. Je hoort het antwoord aan, bedankt de ander voor de uitleg, en gaat weer verder met je gesprek. Hou het klein, dat helpt!
Hoe vaker je dit doet, hoe makkelijker het wordt. Het gaat erom om meer open te zijn, minder te oordelen en een dieper begrip voor jezelf en anderen te ontwikkelen. En het grote voordeel: het bevrijdt je van onnodige mentale of emotionele chaos en stelt je in staat om de relaties met anderen te verdiepen. En dat is uiteindelijk wat velen van ons diep van binnen echt willen.
Coaching
Merk je bij jezelf dat je het moeilijk vindt om aan iemand ophelderende vragen te stellen?
Neem gerust contact met mij op om samen te onderzoeken of coaching jou daarbij kan helpen.
Richard